Vườn quốc gia là một khu vực đất hay biển được bảo tồn bằng các quy định pháp luật của chính quyền sở tại. Vườn quốc gia được bảo vệ nghiêm ngặt khỏi sự khai thác, can thiệp bởi con người. Vườn quốc gia thường được thành lập ở những khu vực có địa mạo độc đáo có giá trị khoa học hoặc những khu vực có hệ sinh thái phong phú, có nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao cần được bảo vệ nghiêm ngặt trước sự khai thác của con người.
Đến tháng 8/2010, cả nước có 30 vườn quốc gia gồm: Ba Bể, Bái Tử Long, Hoàng Liên, Tam Đảo, Xuân Sơn, Ba Vì, Cát Bà, Xuân Thủy, Cúc Phương, Bến En, Pù Mát, Vũ Quang, Phong Nha-Kẻ Bàng, Bạch Mã, Núi Chúa, Bidoup Núi Bà, Phước Bình, Chư Mom Ray, Chư Yang Sin, Kon Ka Kinh, Yok Đôn, Lò Gò-Xa Mát, Tràm Chim, Mũi Cà Mau, U Minh Hạ, U Minh Thượng, Phú Quốc, Côn Đảo
- Vườn quốc gia Ba Bể
Vườn quốc gia Ba Bể là một vườn quốc gia, rừng đặc dụng, khu du lịch sinh thái của Việt Nam, nằm trên địa phận tỉnh Bắc Kạn. Vườn quốc gia Ba Bể có diện tích 7610 ha ( Trong đó có 3226 ha là phân khu bảo vệ nghiêm ngặt và hơn 300 ha diện tích mặt hồ. Trung tâm của khu vườn này là hồ Ba Bể với chiều dài 8km và chiều rộng 800m, nằm trên độ cao 178m với những cảnh đẹp thiên nhiên diệu kỳ, hấp dẫn mê hoặc lòng người.
Vườn quốc gia Ba Bể có 1281 loài thực vật thuộc 162 họ, 672 chi. Trong đó có nhiều loại thực vật qúy hiếm có giá trị được ghi vào sách đỏ Việt Nam như: Nghiến, Đinh, Lim, Trúc dây…Khu động vật rất phong phú với 81 loài thú, 27 loài lưỡng cư, 322 loài chim, 106 loài cá, 553 loài côn trùng và nhện ( Trong đó có rất nhiều loài có giá trị, quý hiếm đã được Việt Nam và quốc tế ghi vào sách đỏ).
- Vườn Quốc gia Cúc Phương ( Rừng Cúc Phương)
Đây là vườn quốc gia đầu tiên tại Việt Nam, là một khu bảo tồn thiên nhiên, khu rùng đặc dụng nằm trên địa phận ranh giới 3 khu vực Tây Bắc, châu thổ sông Hồn và Bắc Trung Bộ thuộc 3 tỉnh Ninh Bình, Hoà Bình và Thanh Hoá. Vườn quốc gia này có hệ động thực vật phong phú, đa dạng mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới với nhiều loại động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao được phát hiện và bảo tồn tại nơi này đều trên dưới 1000 năm tuổi, cao từ 50- 70 mét. Hiện này, rừng Cúc Phương đẫ trở thành trung tâm cung cấp các loài thực vật quý hiếm, có giá trị kinh tế cao phục vụ cho các chương trình trồng rừng trong khu vực và trên cả nước. Ngoài ra, rừng Cúc Phương còn có hệ động vật phong phú và đa dạng gồm 97 loài thú, 137 loài chim, 76 loài bò sát, 46 loài lưỡng cư, 11 loài cá và hàng nàgn loài côn trùng ( Trong đó, có rất nhiều loại nằm trong sách đỏ Việt Nam)
- Vườn quốc gia Phong Nha- Kẻ Bàng
Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng là một vườn quốc gia tại huyện Bố Trạch và Minh Hóa tỉnh Quảng Bình, cách thành phố Đồng Hới khoảng 50 km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía nam. Vườn quốc gia Phong Nha- Kẻ Bàng là một trong hai khu vực đá vôi lớn nhất thế giới với hệ thống địa hình, địa mạo và sinh vật khác biệt. Trong khu vườn quốc gia này có đến 300 hang động lớn nhỏ trong đó có một số hệ thống động nổi tiếng như: Hang Tối, Hang Chà An, Hang Thung, Hang Én, Hang Khe Tiên, Hang Khe Ry, Hang Khe Thi…Ngoài ra còn có hệ thống động Vòm phong phú như: hang Vòm, Hang Đai Cao, Hang Duột, Hang Cá, Hang Hổ, Hang Over, Hang Pygmy, Hang Rục Caroòng…
Vườn quốc gia là khu vực tự nhiên của vùng đất, vùng biển để chọn là nơi bảo vệ tình trạng nguyên vẹn hệ sinh thái của một hay nhiều hệ sinh thái cho các thế hệ hiện tại và tương lai nhằm ngăn chặn việc khai thác, chiếm giữ với mục đích xấu, chuẩn bị cơ sở tốt cho các các lĩnh vực khoa học, giáo dục, giải trí, thăm quan… Vì vậy, cần có chính sách và biện phám nhằm bảo vệ, giữ gìn và phát triển hệ thống vườn quốc gia trong cả nước.